„Czyste Powietrze” wróci po remoncie. Jakie zmiany w nowej odsłonie programu?
Pod koniec listopada Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zawiesił przyjmowanie nowych wniosków o dotacje z programu „Czyste Powietrze”. Ogłoszono, że program zostanie zmodernizowany – po to, by zapobiec nadużyciom, do jakich dochodziło przy jego realizacji w poprzednich latach. Fundusz wskazywał na takie zjawiska jak np.:
- 100 proc. dofinansowania (czyli poziom przeznaczony dla najuboższych) przyznany osobie, która miała kilka domów;
- nieuczciwi wykonawcy zawyżający rachunki za usługi i materiały (np. drzwi za 40 tys. zł);
- zamiast kompleksowej termomodernizacji – wymiana dwóch okien w nieocieplonym domu;
- wymuszanie pełnomocnictw przez pośredników i wykonawców, na mocy których otrzymywali oni zaliczki na swój rachunek; gdy firma znikała z rynku, konieczność zwrotu dotacji spadała na nieświadomego beneficjenta.
Osoby wchodzące na oficjalną stronę internetową „Czystego Powietrza” wita obecnie komunikat o „remoncie” programu. „Od 28 listopada 2024 r. do 31 marca 2025 r. trwa przerwa w przyjmowaniu wyłącznie nowych wniosków o dofinansowanie w programie „Czyste Powietrze”, z wyjątkiem wniosków o dofinansowanie od beneficjentów dotkniętych skutkami powodzi we wrześniu 2024 r. w województwach: dolnośląskim, lubuskim, opolskim, śląskim. Wszystkie dotychczas złożone wnioski są rozpatrywane, wypłata dotacji trwa nieprzerwanie” – czytamy.
Magdalena Skłodowska, rzeczniczka NFOŚiGW, w rozmowie z Interią Biznes kilka dni temu potwierdziła, że termin 31 marca jako termin ogłoszenia nowych zasad programu oraz wznowienia przyjmowania nowych wniosków zostanie dotrzymany. „Podajemy cały czas datę 31 marca i ona jest aktualna” – stwierdziła.
NFOŚiGW zapowiada, że w nowej odsłonie „Czystego Powietrza” pojawią się rozwiązania, których nie było do tej pory. Wśród nich np.:
- obowiązek wypłaty zaliczki na konto beneficjenta, a nie wykonawcy (czyli właściciela nieruchomości, a nie firmy przeprowadzającej modernizację);
- limity dotacji na poszczególne kategorie kosztów;
- dotacja dla rzeczywiście najuboższych, czyli dodatkowe warunki „wejścia” do najwyższego poziomu dofinansowania;
- koniec z przepisywaniem budynku „na wnuczka” – beneficjent będzie musiał wykazać własność lub współwłasność budynku/lokalu przez określony czas przed złożeniem wniosku o dofinansowanie; w projekcie zmian jest zapis, że wymóg minimalnego okresu posiadania nieruchomości nie będzie miał zastosowania w przypadku nabycia w drodze spadku budynku mieszkalnego lub wyodrębnionego w nim lokalu;
- wprowadzenie wymogu uzyskania określonego standardu energetycznego w wyniku realizacji inwestycji;
- zwiększenie liczby kontroli na miejscu („będziemy mieli oko na firmy, które przyłapiemy na nieuprawnionym działaniu” – czytamy w komunikacie NFOŚiGW).
Dużą zmianą w programie ma być pojawienie się w nim operatorów, którzy mają wspierać gospodarstwa domowe w przeprowadzeniu inwestycji – od jej planowania po rozliczenie. „Operatorzy w programie „Czyste Powietrze” będą wsparciem dla beneficjentów najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania. Ich działanie będzie polegało na pomocy w określeniu zakresu inwestycji, złożeniu wniosku o dofinansowanie, monitorowaniu realizacji inwestycji zgodnie z zasadami programu oraz prawidłowym rozliczeniu dotacji. Zakładamy, że w pierwszej kolejności funkcję operatorów będą pełnić zainteresowane gminy, a uzupełniająco wybierani będą inni operatorzy w drodze naboru” – tłumaczył Robert Gajda, zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW.
Docelowo Fundusz przewiduje, że wnioskowanie o dofinansowanie z prefinansowaniem oraz o dofinansowanie na najwyższym poziomie po okresie przejściowym będzie możliwe tylko za pośrednictwem operatorów programu.
Projekt zmian w programie „Czyste Powietrze”. Nowe progi dochodowe na trzech poziomach finansowaniaW grudniu 2024 r. NFOŚiGW opublikował projekt zmian w „Czystym Powietrzu”, do którego można było zgłaszać uwagi. W projekcie znalazły się w nim m.in. nowe progi dochodowe dla poszczególnych poziomów finansowania:
- Podstawowy poziom dofinansowania (na poziomie 50 proc. kosztów) – roczny dochód beneficjenta nie może przekraczać 150 tys. zł.
- Podwyższony poziom dofinansowania (na poziomie 70 proc.) – miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza kwoty: 2250 zł w gospodarstwie wieloosobowym; 3150 zł w gospodarstwie jednoosobowym.
- Najwyższy poziomu dofinansowania (100 proc.) - przeciętny miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza kwoty: 1170 zł w gospodarstwie wieloosobowym; 1640 zł w gospodarstwie jednoosobowym. W przypadku najwyższego poziomu dofinansowania zapotrzebowanie nieruchomości na energię użytkową musi wynosić powyżej 150 kWh/m kw./rok.
W załączniku nr 2 do projektu zmian w „Czystym Powietrzu” zostały też szczegółowo określone maksymalne kwoty dofinansowania na poszczególne elementy realizowane w ramach modernizacji. Przykładowo, na pompę ciepła powietrze/woda o podwyższonej klasie efektywności energetycznej będzie można dostać maksymalnie:
- 17 600 zł – na podstawowym poziomie dofinansowania;
- 24 640 zł – na podwyższonym poziomie dofinansowania;
- 35 200 zł – na najwyższym poziomie dofinansowania.
W projekcie są też zawarte propozycje nowych maksymalnych kwot dotacji: 39 500 zł (poziom podstawowy), 55 300 zł (podwyższony poziom), 79 000 zł (najwyższy poziom). To kwoty mniejsze niż te, które obowiązywały w 2024 r.
UWAGA – wszystkie wymienione kwoty pochodzą z projektu przedstawionego do konsultacji w grudniu 2024 r. (konsultacje zakończyły się pod koniec grudnia). Kilka dni temu w rozmowie z Interią Biznes rzeczniczka prasowa NFOŚiGW zastrzegła, że szczegółowe rozwiązania „Czystego Powietrza” są jeszcze wciąż doprecyzowywane, dlatego na tym etapie nie można mówić o ostatecznych zasadach przyznawania wsparcia.
RP
